Dane statystyczne, którymi dysponuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wskazują, iż corocznie blisko połowa wszystkich wypadków przy pracach w gospodarstwach rolnych to upadki osób. W 2017 roku, do Placówki Terenowej KRUS w Sieradzu zgłoszono 193 wypadki przy pracy rolniczej. Około 40% z nich stanowiły upadki osób.
Duża ilość upadków rolników podczas pracy jest spowodowana złym stanem nawierzchni podwórzy i ciągów komunikacyjnych na terenie gospodarstwa, który ulega dodatkowemu pogorszeniu na skutek warunków atmosferycznych. Szczególnie w okresie zimowym, opady śniegu i deszczu oraz towarzyszące opadom mrozy powodują, że podłoże staje się śliskie, grząskie i nierówne.

Często do upadków na terenie gospodarstw dochodzi także wskutek pośpiechu poszkodowanych oraz braku dbałości o ciągi komunikacyjne, które nie są wydzielone lub zostają źle wydzielone, albo też wskutek nieuprzątania dojść do budynków i nieporządku wewnątrz obiektów. Niejednokrotnie przyczyną upadku bywa również wyeksploatowane albo zabrudzone obuwie robocze.

Z prowadzonych przez Kasę analiz wynika, że szczególnie często zdarzają się potknięcia o wysokie progi w wejściach i przejściach budynków inwentarskich. Wiele budynków inwentarskich starego typu posiada takie zagrożenia konstrukcyjne.
Kolejna liczna grupa urazów w gospodarstwie rolnym powstaje w wyniku wypadków spowodowanych upadkiem osób ze strychów, poddaszy, stodół i innych budynków gospodarczych, podczas układania i zrzucania pasz objętościowych i słomy przez niezabezpieczone otwory zrzutowe w stropach i ścianach budynków. Upadek ze strychu lub poddasza najczęściej kończy się ciężkimi obrażeniami ciała, a nawet śmiercią poszkodowanych. Każdego roku zdarzają się także tragiczne w skutkach wpadnięcia do niezabezpieczonych dołów i odkrytych studzienek ściekowych, szamb, zbiorników na gnojowicę.
Wśród przyczyn upadków obserwujemy również: nieprawidłowy sposób wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych oraz nieprawidłowo skonstruowane i usytuowane drabiny. Zarówno szczeble drabin, jak i stopnie przy ciągnikach i maszynach często zabrudzone są ziemią oraz resztkami roślinnymi, co sprzyja ześlizgnięciom i upadkom z wysokości. Takie upadki kończą się często groźnymi urazami kończyn dolnych i górnych.
W trosce o własne bezpieczeństwo, w okresie mniejszej liczby prac rolniczych warto pomyśleć o poprawie stanu bezpieczeństwa w swoim gospodarstwie oraz o wyeliminowaniu zaniedbań występujących w obejściu, które mogą doprowadzić do wypadku.

Aby zminimalizować ryzyko upadków przy pracy w gospodarstwie rolnym należy:

- likwidować śliskość nawierzchni przejść komunikacyjnych poprzez usuwanie śniegu, posypywanie oblodzeń piaskiem, popiołem lub trocinami;
- wyrównywać i w miarę możliwości utwardzić nawierzchnie placów i przejść;
- utrzymywać czystość i porządek na podwórzu oraz w ciągach komunikacyjnych;
- stosować obuwie z antypoślizgowym protektorem podeszwy, najlepiej z cholewką chroniącą kostkę;
- na ośnieżonych lub oblodzonych powierzchniach stosować nakładki na obuwie, tzw. raczki antypoślizgowe;
- naprawiać uszkodzone stopnie oraz zamontować barierki wzdłuż ciągu schodów i na podeście;
- zabezpieczać otwory zrzutowe na strychach, poddaszach;
- stosować bezpieczne drabiny i podesty przy pracach na wysokości (bezpieczna drabina ma mocne i właściwie zamocowane szczeble, jest zabezpieczona przed poślizgiem lub przechyłem – u dołu gumowymi lub ostrymi zakończeniami, u góry hakami; kąt nachylenia drabiny powinien wynosić od 65° do 75°, a drabina powinna wystawać minimum 0,75 m nad powierzchnię, na którą wchodzi użytkownik);
- schodzić z ciągnika rolniczego plecami skierowanymi w kierunku zejścia (tak jak podczas wchodzenia), przytrzymując się przeznaczonych do tego uchwytów;
- oświetlać miejsca, w których się poruszamy;
- w przypadku braku możliwości usunięcia progów, oznaczyć je w widoczny sposób.
W każdej placówce KRUS dostępne są bezpłatne broszury i ulotki związane z kampanią „Upadek to nie przypadek”. Na stronie internetowej Kasy (www.krus.gov.pl) jest możliwość obejrzenia filmu pod tym samym tytułem. W materiałach tych szczegółowo omówiono sposoby zapobiegania upadkom osób w gospodarstwach rolnych. Zachęcamy do zapoznania się z publikacjami.
Na szkoleniach organizowanych dla rolników, pracownicy Kasy przekazują bezprzewodowe lampy LED z czujnikiem ruchu, które mogą być wykorzystane do doświetlania miejsc potencjalnie niebezpiecznych. W konkursach wiedzy o BHP w rolnictwie, organizowanych na zakończenie szkoleń, do wygrania są nakładki antypoślizgowe na obuwie i taśmy antypoślizgowe.
Przypominamy również, że zgłoszenia wypadku przy pracy rolniczej powinien dokonać poszkodowany lub inna osoba niezwłocznie po zaistnieniu zdarzenia. Zgłoszenia można dokonać osobiście, telefonicznie, za pośrednictwem poczty lub drogą elektroniczną, w Placówce Terenowej KRUS w Sieradzu. Późne zgłoszenie wypadku utrudni przeprowadzenie postępowania powypadkowego i może mieć wpływ na przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania.

Tomasz Nowicki
dyrektor
Oddziału Regionalnego
KRUS w Łodzi